martes, 17 de diciembre de 2013

La Leyenda de pacucha en quechua


Paqu qucha unanchakusqanmanta




Ñawpa watakunaqa Paqu quchaqa kasqa, suma sumaq llantas. Tukuy imay mana kaw
-
saykunas wiñasqa allpankunapipas, runankunapas allin runakunas kasqaku, runamasinpaq
sunquyuqkuna.

Huklaw llaqtakunamanta, Paqu quchaman watukaqpas ninkum, kay quchaqa sumaq
qucham nispa, llipin quchakunamantapas riqsisqam.
Taytakunam willakunku, sapa watas Paqu quchaqa llaqtaqa mirayta kachaykusqa, mana
-
ñas allpapas aypakusqañachu. Chaysi allpakunatapas palta rumikunapa hawanmanña qipis
-
qaku, kawsay tarpunankupaq. Kay llaqtaqa rikurirusqa irqi, tikti, yarqay llaqtañas.
Chayraykus Taytacha watukarusqa huk punchaw, ñawpaqtaqa chayarusqa huk manka
ruwaqpa wasintas, hinaspansi mañakusqa:
Ñanta puriptiymi ñisuta inti kankawan, manam kapuwanchu allpa putuchallaypas yaku
upyaykunaypaq.
Nispansi mañakun:
¿Allpa mankaykita quykuway ñanpi yaku upyarinaypaq?
Manka ruwaqñataqsi kamiyta kachaykun, kaynata:
¡Yaw saqsa machu ripuy! Mankayqa sara papa llankikunaypaqmi.
Chaysi machuchaqa ripukusqa ñannintakama, lliwsi pachanpas tukurusqa, kakichunpi
sapranpas wiñarusqa hinaspa allpa wasallaña.
Chaysi chayarun huk siqu ruwaqpa wasinman, hinaspas mañakun, kaynata.
Ñan chakillaypas kiricharukunña, waknaña rumipi kichakapi. 
 
Nispansi mañakun:
¿Siquykita quykuwankimanchu kay kiri chakillaypaq, chaynapi ripunayman chayarunaypaq?
Chaysi siqu ruwaq runaqa piñakuspan kamipan.
machupaqraqchu, kanman siquy, vaca qarapas qullqim.
 
Nispansi mana qunchu.
Taytachaqa ripukunsi ancha llakisqa, chaynapis chayarun llaqtapa chawpinman, 
chaypis
kasqa yananchanakuy, misa tukuytas yanakunaqa, kuyaqnintin kuska wasinman
 risqaku ar
-
pawan, violenwan tusuq.
Yanuq warmikunapas pikallañas yanusqaku, manaraq mikuna chayachkaptinsi, 
Taytacha
-
qa watukarusqa. Hinaspansi mañakun mikunata, kaynata:
Mikunallaykichi mamakuna – nispa.
Warmikunaqa piñakuymantas, ninku.
Kay qanra machupaqraqchu karunqa mikuna, allquwan piskaykuychik, 
qanra – rupaq
yakuwan qallaykuychik.
Nispansi asikuspanku qallaykunku.
¡Pasay, ripuy machu! Nispa.
Taytachaqa llakikustinsi ripukusqa, hinaspansi tuparusqa huk warmichata. 
Warmisapa
warmichas kasqa, warmanta qipiykukuspansi llikllata awasqa, chitanta 
wataykuspa.
Mikunallayki mamay – Nispansi warmita rimapayan
Warmichaqa quykunsi aku kutata – Kayllam taytay nispan.
Waytallayki – nispansi waytata mañakun.
Quykunsi waytataqa, musmuykuspansi Taytachaqa willakun imaynatam 
llaqta masin ru
-
nakuna mana allinta ruwasqanmanta. Kayta niruspanisi nin warmitaqa:
kay llaqtaqa chinkanqam, ripukuy, nina parapim tukunqa- nispa.
Chaysi warmichaqa Antawayllas lawman pasakusqa chitanta aychaykukuspa, 
warmanta hi
 
naspa awanta qipiykukuspa. Wayrapatataña richkaptinsi, huk hatun tuyay 
uyarirukusqa, chaysi
warmichaqa qawarirukusqa. Taytachaqa nisqas: Amam imatañapa 
uyarispaykipas qawarimun
-
kichu – nispa.
Hinaptinsi yaku hanaq pachamanraq chirapaykuchkasqa, chaysi 
warmichaqa rikurirusqa
rumi kachi illaña.
Chaysi llapa runa tusuykustin takiykustin yaykuykunku yaku ukuman.
 Churrubamba
runakunam ninku, chay warmiqa wak Wawachayuq urqum nispa. 
Chita michiqkunañataqmi
ninku: Ñam vaca chay kachita llaqwaspa tukuchkanña, sichu tukurunqa 
hinaptinqa chayamun
-
qam kay pachapa tukupaynin, nispa.
Anqupaqcha, santa Elena, Manchaybamba hinaspa Santa Rosa ayllukunam
 kay quchawan
servichikunku, challwanta mikunankupaq, totorantañataq vacanku 
 mikunankupaq hinaspa
yakuntañataq kawsayninku qarpanankupaq.
Yuyaqkunam ninku, manam yarqay kanachu, mana chayqa lliwmi 
 lipliruchuwan Paqu
qucha hina, nispa.
Chaymi warmakunapas yachananku rimaykukuyta taytakukunata;
 yanapakuyta puriqku
-
nata, wakchakunata mikuykachiyta, chaynapi allinta kawsanapaq
 
 
 
 

Si te gustó... ¡compártelo! ↓

0 comentarios:

Publicar un comentario

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...